- BIM'e geçişi hızlandırın ve BIM'e giden 10 anahtar adım ile sürekliliği sağlayın.
Yapı Bilgisi Modelleme (BIM), son 10 yıl içinde tasarım ve inşaat projelerini dönüştürerek inşaat sürecinde süreyi ve maliyeti düşürmeye yardımcı oldu. Dünyanın dört bir yanında çeşitli ülke hükümetleri BIM’in avantajlarını fark etti ve kamu projelerinde BIM kullanımını giderek daha fazla zorunlu kılmaya başladı.
Örneğin, 2016'dan bu yana Birleşik Krallıklar'daki kamu projeleri tamamen iş birlikçi 3 boyutlu BIM kullanımını gerektiriyor. Aralarında Brezilya, Çin, Güney Kore, Singapur ve ABD'nin bulunduğu diğer ülkeler de farklı kapsamlara sahip benzer BIM içeren şartnameler yayınladı ve Avrupa Birliği de yakın zamanda 28 üye ülkesine kamu projelerinde BIM kullanımını tavsiye eden bir direktif gönderdi.
Burada Birleşik Arap Emirliklerin'de ise Dubai Belediyesi, 40 kat ve üzeri tüm binaların, 27.500 metrekare veya daha büyük tesislerin ve yapıların, tüm hastanelerin, üniversitelerin ve benzeri özel binaların ve uluslararası bir şirketin sunduğu tüm projelerde, binaların mimari ve MEP (Mekanik, Elektrik, Tesisat) çalışmalarında BIM kullanımını zorunlu hale getiren ilk kurum oldu. Direktif, aynı zamanda BIM'i zorunlu hale getirme kararının BIM araçlarının ve iş akışlarının proje aşamaları boyunca proje katılımcıları arasında iş birliği sağlama, maliyeti düşürme, süreyi kısaltma ve inşaat kalitesini arttırma becerilerine (kanıtlanmış) dayandığını da belirtiyor.
Projelerde BIM standartlarını arayan sadece hükümetler de değil. Kamu sektörü süreci zorunlu hale getirirken özel sektör de BIM'e hazır ekiplerle çalışmaya daha fazla ilgi göstermeye başladı. Yükleniciler, hükümetin yasal zorunluluklarının henüz uygulamada olmadığı ülkelerde bile belli projelerde gittikçe daha fazla BIM talep eder oldu. Örneğin; Qatar Rail, Autodesk ile BIM hizmetleri sözleşmesi yaptı. Bu sözleşme kapsamında Autodesk, Katar içindeki tüm demir yolu ağının tasarımından, yapımından, işletmeye alınmasından, işletilmesinden ve bakımından sorumlu Qatar Rail'e BIM uygulama, danışmanlık ve tavsiye hizmetleri sunacak.
Özel sektör, projelerinde BIM'in avantajlarını kullanmak istiyor ve bunun nedenini anlamak çok kolay. BIM, proje ekiplerinin daha inşa edilmeden tasarımları keşfetmesine yardımcı oluyor. BIM sürecine yön veren akıllı 3B modeller ve veriler, projenin koordinasyon, iletişim ve iş birliği gibi önemli unsurlarını daha kolay hale getiriyor. Projelerin daha iyi bir şekilde görselleştirilmesi, onayları hızlandırıyor. BIM'in sunduğu proaktif sürdürülebilirlik analizi de çevresel etkiyi azaltıyor.
BIM'e Geçiş yapmak
Tüm dünyada henüz BIM'i benimsememiş tasarım ve inşaat firmaları, geçişlerini planlıyor. Bu firmaların çoğu, yakında geçiş yapmazlarsa rekabet becerilerinin etkileneceğinden endişeleniyor. Ama bazı firmalar, BIM'i benimsemenin zor ve kesintiye neden olacağı konusunda kaygılı. Onları durduran veya geçişi fazla büyütmelerine neden olan bu olabilir.
Autodesk'te birçok firma ile nasıl başarılı bir şekilde BIM'i benimsedikleri hakkında konuştuk. Tek bir doğru yol olmamasına rağmen hem süreci hızlandırmaya hem de değişimin beraberinde gelen kesintiyi azaltmaya yardımcı olacak 10 ortak adımı belirledik.
BIM'e 10 Adım
| 1.Adım: BIM'i tanıyın. BIM'in ekibinizin çalışma şeklini nasıl etkileyeceği hakkında daha fazla bilgi edinmek için bir veya iki kişiyi görevlendirin. Örneğin 2 boyutlu dünyada birçok firma, detayları tasarım sürecinin sonraki aşamalarına bırakır. BIM ile ise birçok tasarım detayı, çok daha erken çözümlenir. |
| 2.Adım: Değişim hakkında çalışanlarınızı bilgilendirin. Üst düzey liderler, firmanın kesinlikte BIM'e geçeceğini çalışanlara duyurma konusunda rehberlik etmelidir. Mesaj, "BIM'i deniyoruz" değil "BIM'e geçiyoruz, çünkü bu geleceğimiz için çok önemli" olmalıdır. BIM'in firmanız ve müşterileriniz için beklenen avantajlarını paylaştığınızdan emin olun. Yasal zorunluluklar hakkında konuşup durmaktansa, ekibi ikna edici bir gelecek vizyonuna yönlendirmek daha kolay olacaktır. |
| 3.Adım: Yazılım ve donanım ihtiyaçlarını hesaba katın. BIM, sadece yazılım değildir; akıllı 3B modellere bel bağlayan iş birlikçi bir süreçtir. Ama bu modelleri oluşturmak için de yazılımlara ihtiyacınız olacaktır. Mevcut yazılımları araştırmak için zaman ayırın ve şu anki donanımınızın bunlar için yeterli işlem gücü olup olmadığını da hesaba katın. Bazı daha eski, daha güçsüz donanımların tasarım departmanı dışındaki ekip üyelerine devredilmeleri gerekebilir. |
| 4.Adım: Değişimi yönetim planı geliştirin. Bu plan, yüksek bir seviyede ekibinizin nasıl BIM'in kurulu iş akışlarını değiştirmesini beklediğini, kimin eğitime ihtiyacı olduğunu ve ne zaman bunu alacağını, soruları ve sorunları olduğunda çalışanları nasıl destekleyeceğinizi belgelemelidir. Destek, muhtemelen buradaki en önemli konudur. Çalışanların yeni çalışma şekillerini benimsemesine destek olduğunuzda kurumsal değişim, daha hızlı ve daha başarılı bir şekilde gerçekleşir. |
| 5.Adım: Değişimi yönetim planı geliştirin. Bu plan, yüksek bir seviyede ekibinizin nasıl BIM'in kurulu iş akışlarını değiştirmesini beklediğini, kimin eğitime ihtiyacı olduğunu ve ne zaman bunu alacağını, soruları ve sorunları olduğunda çalışanları nasıl destekleyeceğinizi belgelemelidir. Destek, muhtemelen buradaki en önemli konudur. Çalışanların yeni çalışma şekillerini benimsemesine destek olduğunuzda kurumsal değişim, daha hızlı ve daha başarılı bir şekilde gerçekleşir. |
| 6.Adım: Tercih edilen süreçleri belgeleyin. Pilot projeniz (veya projeleriniz) ilerlerken, ekibin BIM süreçlerini belgelemesini sağlayın. Tercih ettiğiniz çıktıları ve ekibinizin bunları sağlamak için BIM'i nasıl uygulaması gerektiğini düşünün. Pilot uygulama sırasında veya öncesinde standartlar oluşturmaya çalışmak cazip görünse de standartlar konusundaki fikirleriniz, BIM'i kullanırken gelişecektir. Standartlar ile başlamak, ekibinizi yavaşlatabilir ve BIM benimseme sürecini gereksiz yere karmaşıklaştırabilir. |
| 7.Adım: BIM şampiyonlarından yararlanın. Firmanızda bazı insanların BIM konusunda heyecanlı olduğunu ve belki de eğitimlerinin bir parçası olarak veya başka bir firmada çalışırken BIM hakkında birkaç şey öğrenmiş olduğunu görebilirsiniz. Her pilot projeye BIM şampiyonları yerleştirmeye çalışın ve onlara, ekip üyelerinin BIM'i benimsemelerine yardımcı olmak için ihtiyaç duydukları ek eğitimi ve desteği sağlayın. |
| 8.Adım: Eğitin ve diğer ekiplere geçin. BIM projesine başlamak üzere olan çalışanlara eğitim vermek önemlidir. Yaygın olarak yapılan bir hata ise tüm firmayı bir anda eğitmek ve sonra BIM'e bir veya iki yıllık bir süreç içinde proje proje geçmektir. Daha ileri zamanlardaki projelerde çalışanlar, eğitimde öğrendiklerini unutmuş olurlar. |
| 9.Adım: Diğer modeller ile entegre edin. BIM'in çoğu avantajını, BIM ile çalışan diğer firmalar ile modelleri paylaştığınızda göreceksiniz. Birçok firma, modelleri tek bir ortak modele entegre etmenin koordinasyon sürecini hızlandırdığını ve yeni bir iş birliği seviyesinin kapısını açtığını görür. |
| 10.Adım: BIM ile genişleyin ve yenilik yapın.. BIM'i kullandıkça yeni görselleştirme, koordinasyon ve analiz becerileri sağladığını göreceksiniz. Bu yeni becerileri avantaja ve müşteriler için yeni hizmet tekliflerine çevirmenin yollarını arayın. Pazarlama çalışmalarınızda BIM'in değerini şu anki ve gelecekteki müşterilerinize anlatın ve eli kulağındaki yasal BIM zorunluluklarının gereksinimlerini karşılamaya hazır olduğunuzu bilmelerini sağlayın. |
Hemen Bugün Başlayın
Başlamak için yukarıdaki adımları uygulayın, ama bunları katı öneriler olarak da görmeyin. Adımları, yaptığınız proje türleri için en mantıklı olan sıralamada izleyin. Birçok adım birbiriyle çakışacaktır ve siz, bazılarını atlamaya veya değiştirmeye karar verebilirsiniz. Bir yasal zorunluluk ile karşı karşıya kaldığınızda önemli olan, firma liderlerinin destekleyeceği bir benimseme planı ile yola çıkmak ve yolda planı değiştirmeniz gerekse bile hedefinize odaklanmayı sürdürmektir.
--------------------------------------------------------------------------
BIM sistemi; Mimar, mühendis, yüklenici ve mal sahibi arasındaki koordinasyonu artırır, yapı ile ilgili bir bilgi bankası oluşturur.
Yapı Bilgi Sistemi ya da Yapı Bilgi Modellemesi (Building Information Modelling – BIM), Autodesk'in, bilgi teknolojilerini yapı sektörüne uygulayarak geliştirdiği yapı tasarım çözümlerine ve bu çözümlerle oluşturulan sistemlere verdiği addır. Yapı Bilgi Sistemi'nin üç temel özelliği vardır:
- Yapıyı tanımlayan tüm verilerin tutulduğu bir sayısal veritabanı ile çalışır.
- Revizyonlar bu veritabanında yapıldığı için, herhangi bir dokümanda yapılan bir değişiklik, veritabanından üretilen (ki çoğu otomatik olarak üretilir) tüm dokümanlara (görünüşler, listeler, vs.) yansır.
- Tasarım süreci boyunca toplanan tüm veriler, daha sonra kullanılmak üzere saklanır. Bu, sadece projeyi yapanın değil, yüklenici ve yapı sahibinin de kullanabileceği bir bilgi deposu oluşturur.
Yapı Bilgi Sistemi, daha kaliteli tasarımların, daha kısa sürede ve daha az maliyetle gerçekleştirilmesini sağlar. Mimar ve mühendislerin aynı yapı modeli üzerinde eşzamanlı çalışabilmesini sağladığı için disiplinler arası koordinasyon eksikliğinin yol açtığı hataları önlemede yardımcı olur. Yapı Bilgi Sistemi kullanımı, sadece tasarımcının değil aynı zamanda yüklenicinin ve müşterinin de avantajınadır.
Uzmanlara göre, küresel ısınmaya neden olan karbon salımının %60 gibi şaşırtıcı büyüklükte bir oranı, yapılardan kaynaklanıyor.
BIM için geliştirilmiş Revit yazılımı, analiz çözümleri ile birlikte, kullanıcılara tasarladıkları binanın çevreye etkisini öngörme olanağı getiriyor. Yapının enerji harcaması ve atık üretimini hesaplayabilmelerini ve her ikisini de azaltabilmeyi sağlıyor.
Kullanıcılar, sayısal model üzerinden tasarımlarının çevreye etkisini, binanın temeli atılmadan önce belirleyebiliyor.
Autodesk’in ürettiği Revit yazılımları, Yapı Bilgi Sistemi tabanlı çalışırlar ve parametrik nesne ve ilişkileri desteklerler. CAD yazılımlarında geometrik nesneler ile çalışıldığı için, nesneler arasındaki ilişkiler ve bu ilişkilerin yazılım tarafından kontrolü çok temel düzeydedir. Revit platformunda ise, hem mimari nesnelerle çalışıldığı hem de bu nesneler arasında parametrik ilişkiler kurulduğu için, bu kontrol en üst düzeydedir. Örneğin Revit'te duvarların yüksekliği bir sonraki kata kadar tanımlanabilir. Böyle bir tanımlama yapıldıktan sonra kat yükseklikleri değişse bile, yazılım duvar yüksekliklerini ona göre ayarlayacaktır. Parametrik ilişkiler yazılım tarafından otomatik olarak, ya da kullanıcı tarafından çalışırken tanımlanabilir.
Revit platformunda, yapı tasarımında yer alan farklı disiplinler için özel yazılımlar geliştirilmiştir. Mimarlar, İnşaat, Makina ve Elektrik Mühendisleri, ortak bir platformda ama kendi çalışma alanları için özelleştirilmiş yazılımlarla çalışabilirler. Yapı Bilgi Sistemi tabanlı ortak platform, farklı disiplinler arasındaki koordinasyonu artırır, koordinasyon eksikliği nedeniyle oluşan zaman kaybını ve maliyetli hataları önler.
Revit Architecture
Mimarlar için geliştirilen Revit Architecture, arazi ve kütle çalışmasından detaylı uygulama çizimlerine ve metraja kadar, mimari tasarım ve proje sürecinin tüm aşamalarını destekler.
Revit Structure
İnşaat Mühendisleri için geliştirilen Revit Structure, yapısal modelleme, çizim ve detaylandırma araçları sunar. Fiziksel ve analitik modeli birlikte sunan Revit Structure, çeşitli yapısal analiz yazılımları ile birlikte kullanılabilir.
Revit MEP
Makina ve Elektrik Mühendisleri için geliştirilen Revit MEP, mekanik ve elektrik tesisat tasarımı ve projelendirilmesinde kullanılır.
Parametrik Çalışma
Buradaki "parametrik" terimi, bina modelini oluşturan her nesnenin birbiriyle olan bağlantısını tanımlıyor. Bu ilişkiler ya yazılım tarafından otomatik olarak, ya da kullanıcı tarafından çalışırken tanımlanıyor. Bu ilişkilere örnek olarak şunlar gösterilebilir:
- Diyelim ki, bir odanın kapısı köşeden 10 cm uzaklıkta sabitlendi. Odanın boyutları değişse de, bu uzaklık yazılım tarafından korunacaktır. Burada parametre, uzaklığı belirten bir sayıdır.
- Bir cephedeki pencerelerin birbirinden eşit uzaklıkta olması istendi. Cephenin uzunluğu değişse de, pencere aralarındaki uzaklıklar yazılım tarafından eşit olacak şekilde ayarlanacaktır. Bu durumda parametre bir sayı değil, bir orandır.
- Döşeme veya çatı kenarları, dış duvarlarla bağlantılıdır. Dış duvarın yeri değişse de, döşeme ve çatı ona göre düzenlenir. Bu örnekte parametre, bir bağlantı ilişkisidir.
- Bir plan çiziminin ölçeği 1:50'den 1:100'e değiştirildi. Tüm yazılar, çizim elemanlarına göre göreceli olarak büyüyecektir. Bu örnekte, yazı boyutları, ölçeğe bağlı bir parametre içermektedir.
- Planda bir dikdörtgen oluşturacak şekilde dört duvar çizilsin. Yazılım, otomatik olarak bunları birbirine bağlar. Cephede kullanıcı bir duvarın yerini değiştirirse, diğer duvarlar da onunla bağlantılarını koruyacak şekilde boyutlarını değiştirir. Burada da parametre, bir bağlantı ilişkisidir.
- Diyelim ki 5 numaralı detay çizimi A9.03 paftasında yer alsın ve bu detaya A2.01, 02 ve 03 paftalarındaki plan çizimlerinde detay etiketi ile referans verilsin. Eğer detay çizimi başka bir paftaya taşınır ve yeniden numaralanırsa, plan çizimlerindeki detay etiketlerini yeni yerleşime göre güncellenecektir. Bu örnekte parametre, dokümanlar arası bir bağlantı ilişkisidir.
Yukarıda örneklendiği gibi, bu tip ilişkileri tanımlayan sayı veya özelliklere "parametre" ve bunu destekleyen yazılıma da "parametrik" deniyor. Şimdiye kadar sadece mekanik tasarım yazılımlarında görülen bu işlevsellik, bir mimari tasarım yazılımında bu kapsamda ilk defa karşımıza çıkıyor.
Revit Architecture, Yapı Bilgi Sistemleri'nin iyi bir örneği olarak, parametrik yapısıyla birlikte bilgisayar destekli yapı tasarımında bir devrim yaratmıştır.
Model Tabanlı Tasarım
Bilgisayar destekli tasarım (CAD) kullanılsın ya da kullanılmasın geleneksel tasarım süreci içinde tasarım fikirlerinin geliştirilmesine ayrılan zaman, proje paftalarının üretimine ayrılan zamana göre çok kısadır. Birkaç "erken eskiz"den sonra bütün çalışmanın temelini planlar oluşturur. Kesitler, görünüşler, perspektifler ve maketler planlara bağlıdırlar.
Model tabanlı tasarımda ise çalışmanın temeli 3 boyutlu modeldir. Kağıt üzerindeki ve usumuzdaki eskizler bilgisayar destekli tasarım ortamında modellenir. Akıllı nesneler modele mimari detaylarını kazandırır. Planlar, kesitler, görünüşler ve perspektifler modelden otomatik olarak elde edilirler.
Tasarım verilerinin 3 boyutlu bir modele dayanması, 3 boyutlu modelin 2 boyutlu uygulama paftalarını kendiliğinden yaratması demektir. Bu, hem zaman kazandırır, hem de proje verilerinin farklı çizim tiplerine aktarılması sırasında doğabilecek hataları ortadan kaldırır.
Autodesk Yapı Tasarımı çözümlerinin temelini oluşturan ve model tabanlı tasarım mantığıyla çalışan AutoCAD Architecture ve Revit Architecture ile ister 3 boyutlu kütle modelini oluşturarak tasarımınıza başlayabilirsiniz; isterseniz, siz 2 boyutlu planı çizerken 3 boyutlu mimari model kendiliğinden oluşur. Kesit, görünüş, ve perspektifler bu modelden otomatik olarak elde edilir. Model ve uygulama çizimleri bağlantılıdır. Birinde yapılan değişiklik tümünde yapılmış demektir. Metraj listeleri de modelden üretilir ve dinamiktir.
Model tabanlı tasarım, tasarım verilerinin sadece bir kere üretilmesini ve farklı kullanımlarda aynı veriye erişimi sağladığı için, tutarlılığı garanti eder. Değişikliğin tek bir yerde, modelde, yapılmasını sağladığı için, gereksiz tekrarları ortadan kaldırır. Modelden otomatik olarak elde edilen uygulama çizimleri sayesinde hız kazandırır. Siz 2 boyutlu çalışsanız da, 3 boyutlu bir model oluştuğu için, sunum kolaylığı getirir. Tüm bunlar üretkenlik artışı demektir.
Akıllı Nesneler ile Tasarım
Yapı modelini çizgi, yay, yüzey gibi geometrik nesneler yerine kapı, pencere, merdiven gibi akıllı nesneler ile oluşturmak model tabanlı tasarımın artılarından birisidir. Akıllı nesne 3 şeyi bilir: Biçimini, bulunması gereken yeri ve işlevini. Örneğin bir duvar üzerine pencere veya kapı yerleştirdiğinizde, boşluğu kendiliğinden açılır. Duvarın yeri değiştirildiğinde, üzerindeki elemanlar da onunla birlikte yer değiştirir.
Akıllı nesne teknolojisi tasarım yazılımının verimini, kullanım kolaylığını ve esnekliğini artırmaktadır. Kullanıcı tarafından tanımlanabilen akıllı nesnelerin (duvarlar, kapılar, pencereler, merdivenler) davranışları gerçek dünyanın tasarım kuralları ve detay gereksinimleri ile belirlenir. Örneğin; merdiven nesnesinin, tırmanacağı yükseklik ve çıkış kolu genişliği yanında, merdivenin uzunluğu ya da basamak sayısı, döner merdivenlerde basamakların otomatik olarak dengelenmesini sağlayacak alt ve üst değerleriyle basamak profilinin boyutları belirtilebilir.
Tasarımcılar müşteriden ya da proje kontrolörlerinden gelen son dakika önerilerini ve değişikliklerini projeye aktarma gereksinimi duyar. Akıllı mimari nesneler bu değişikliklerin çoğunun hızlı ve kolayca yapılmasını sağlar. Tasarımcılar kapı, duvar, pencere gibi akıllı mimari nesneleri değiştirdiğinde bu nesnelerin yer aldığı uygulama çizimleri de anında değişir. Akıllı mimari nesneleri ölçülendirmek ve etiketlemek daha kolaydır, daha hızlıdır ve hataya yer vermez.
Metraj listeleri de akıllı nesnelerin getirilerinden yararlanır. Mimari elemanlarda yapılan değişiklikler anında metraj tablolarına da yansır.
Pek çok tasarımcı çoğunlukla 2 boyutlu çizime odaklıdır. AutoCAD Architecture ve Revit Architecture nesneleri 2 boyutlu çizimler için de üretkenliği artırıcı işlevler içerir. Hem 3 boyutlu hem de 2 boyutlu çalışmayı seven tasarımcılar için akıllı mimari nesneler bakış yönü ve çalışma ölçeğine uygun olarak farklı görünümlere bürünürler.
Akıllı nesnelerin, stil tabanlı olması ve gerekli mimari nesne değişikliklerinin bu stil üzerinden yapılabilmesi, hız kazandırır. Bir mimari nesnenin model ve çizimlerdeki görünüşlerinin, aynı nesneye bağlı olması, gereksiz tekrarları ortadan kaldırır. Ölçülendirme ve etiketlenmelerinin kolaylığı, hamaliyeleri azaltır. Metraj tablolarının direkt nesnelere bağlı olması sayesinde, tutarlılık artar.
